دهکده روابط بین الملل

جنوبی‌ترین جزیره ایرانی آب‌های خلیج فارس، جزیره ابوموسی است. ابوموسی از دو جزیره دیگر مورد ادعای امارات عربی متحده، یعنی دو تنب، بزرگ‌تر است. بنابراین، این جزیره از نظر راهبردی از حساسیت بالایی برای ایران و در نتیجه طرف اماراتی برخوردار است. ابوموسی به همراه جزایر تنب، تکیه‌گاه‌های دفاعی خوبی برای تنگه هرمز و نقاط کنترلی و نظارتی حساسی بر کریدورهای دریایی خلیج فارس و نیز فراهم‌کننده صحنه مناسب عملیاتی برای ایران به‌شمار می‌آیند. بنابراین، حاکمیت بر آنها باعث افزایش قدرت کنترل منطقه از حیث نظامی ـ دفاعی است. بر این اساس، آنچه به جزایر مذکور اهمیت عملی می‌بخشد، موقعیت استراتژیک آنها در دهانه تنگه هرمز است.

جنگ لفظی شدیدی که این روزها میان ایران و امارات بر سر جزایر سه‌گانه شکل گرفته است، با سفر آقای احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهوری ایران، به جزیره ابوموسی آغاز گردید. اگرچه ادعاهای طرف اماراتی نسبت به این جزایر تازگی ندارد، اما به‌نظر می‌رسد تحولات اخیر، دور جدیدی از تنش‌های این‌چنینی را میان دو کشور آغاز کند. تشکیل جلسه فوق‌العاده شورای وزیران شش کشور عضو شورای همکاری خلیج فارس، در واکنش به دیدار روز یازدهم آوریل آقای احمدی‌نژاد از جزیره ایرانی ابوموسی و صدور بیانیه‌ای مشابه با بیانیه‌های تکراری پیشین، حاکی از تلاش جدید ابوظبی برای بین‌المللی کردن این اختلاف در شرایطی است که روزنه امید جدیدی در مذاکرات هسته‌ای ایران با غرب ایجاد شده است.

توافق به‌دست‌آمده میان ایران و گروه 1+5 که از سوی جامعه جهانی و منطقه مورد استقبال قرار گرفته است، اینبار باعث شد تلاش امارات برای همسو کردن مواضع بین‌المللی در باب اختلاف با ایران با ناکامی روبه‌رو شود؛ این را از بیانیه اخیر وزیران شورای همکاری خلیج فارس نیز می‌توان فهمید. با این حال، آنچه نباید از آن غافل بود تلاش دیپلماتیک امارات عربی متحده در تمامی شرایط برای زنده نگاه داشتن موضوع مورد اختلاف است که البته با واکنش مناسبی از سوی مقامات ایرانی روبه‌رو شد.

گفتنی است جزیره ابوموسی براساس یادداشت تفاهم سال 1971 تحت حاکمیت مشترک ایران و شارجه قرار گرفت. در مقدمه این یادداشت تفاهم آمده است که ایران و شارجه، هیچ‌یک از ادعای خود نسبت به ابوموسی صرف‌ِنظر نمی‌کنند و هیچ‌یک ادعای دیگری را نیز نمی‌پذیرند. براساس مفاد این یادداشت تفاهم، ایران در درون نواحی مورد توافق تحت کنترل خود، که در نقشه پیوست به این توافقنامه مشخص است، حاکمیت کامل خواهد داشت و مسئولیت امنیتی جزیره نیز برعهده ایرانیان است.

بنابراین، سفر اتباع ایرانی به قسمتی از خاک سرزمین خود، نه‌تنها تعرض به حاکمیت سرزمینی کشوری دیگر به حساب نمی‌آید، بلکه در چهارچوب اختیارات بلامنازعی است که به موجب حقوق بین‌الملل درباره حاکمیت‌های سرزمینی مشترک، برای هر یک از کشورها در نظر گرفته شده است. اگرچه مقدمه این یادداشت تفاهم حاکی از عدم رضایت هر دو طرف از ترتیبات حاکمیت مشترک بر این جزیره است، اما سابقه تاریخی موجود در این زمینه، نشان‌دهنده پذیرش ضمنی وضعیت از سوی طرفین طی چهار دهه گذشته بوده است.

به هر حال، یادداشت تفاهم 1971 یک توافق عملی بود که اختلاف در مورد حاکمیت جزیره را به‌طور کامل حل‌وفصل نمود. اگرچه مسئله حاکمیت جزیره در سایه‌ای از ابهام قرار دارد، اما براساس مکاتبات صورت‌گرفته میان مقامات ایرانی و بریتانیایی و نیز سازمان ملل، در آن زمان مشخص شد که مسئولیت حفظ امنیت جزیره و در نتیجه حاکمیت نظامی آن به ایران تعلق دارد. ذکر این نکته حائز اهمیت است که مسئله جزایر سه‌گانه، ازجمله ابوموسی، مسئله‌ای حل‌وفصل‌شده است که اگر بر سر اجرای آن مشکلاتی بروز کرده است، می‌توان آن را از طریق گفتگو حل کرد. البته پذیرش انجام مذاکره از سوی ایران هرگز به معنای پذیرفتن مسئله مورد اختلاف نیست، بلکه به منظور نشان دادن حسن‌نیت ایران برای رفع سوءتفاهم‌های موجود با یکی از همسایگان عربی در خلیج فارس است. آنچه مسلم است مذاکره به‌عنوان ابتدایی‌ترین و مهم‌ترین راه‌حل سیاسی حل‌وفصل اختلافات به‌شمار می‌آید. در نتیجه، تلاش ایران برای فراهم شدن بستر لازم برای مذاکره با حفظ خویشتن‌داری و موضع رسمی دولت‌های گذشته، یعنی عدم به رسمیت شناختن اختلاف مزبور، به‌صورت غیرعلنی و غیررسمی تأثیر مثبتی را بر طرف مقابل در راستای نشان دادن حسن‌نیت و احترام به حسن همجواری از جانب ایران خواهد گذاشت.

بر این مبنا، اقدام اعتراضی اخیر امارات عربی متحده را می‌توان در چهارچوب تلاش‌های تبلیغاتی آن در راستای سیاست‌های منزوی‌سازی ایران از سوی کشورهای عربی تفسیر کرد؛ هرچند اینبار برخی کشورهای عربی منطقه سکوت را بر موضع‌گیری شدید ترجیح دادند.

ساخت كد آهنگ

ساخت كد موزیک آنلاین